12- Kapgan'ın Pusuya Düşürülmesi ve Ölümü
Çin İmparatoru Hsüan Tsung,
Kapgan Kagan'ı tamamen ortadan kaldırmak ya da
eline geçirmek istiyordu.
Bu maksatla Gök-Türk ülkesinde üç ayrı bölgede bulunan
ve yukarıda bahsettiğimiz gibi Çin ile daha önce müttefik olan,
üstelik çeşitli Çin unvanları da alan Türk boylarının reislerine yeniden unvan
ve hediyeler sunuldu.
Bu suretle yeniden taltif edilerek, Kapgan'a saldırmak için tahrik ediliyorlardı [152].
Böylece Kapgan'a karşı ihanet cephesi tekrar harekete geçmişti.
Çin müttefiki Bayırkular isyan edince, Kapgan üzerlerine yürüdü.
Tola Irmağı kenarında yapılan savaşta Bayırkular çok ağır bir bozguna uğradılar.
Ancak, Kapgan zafer kazanmanın verdiği mağruriyet içerisinde çok az sayıda
askerle geri dönerken Söğüt Ormanında savaş artığı Bayırkuların reisi
Chie-chih-lüe'nin [153] ani hücumuna uğrayarak öldürüldü.
Her iki yıllıktaki ifadeden anlaşıldığına göre casus olan Çinli Ho Ling-ch'üan,
o sırada Bayırkuların yanında bulunuyordu.
Bu şahıs Kapgan'ın kesik başını alıp, Çin başkentine götürdü (716 yılı 6 ay).
24 yıl süren parlak zaferlerde dolu bir kaganlık dönemini çok
hazin bir sonla kapayan Kapgan'ın yerine,
kendisinin daha evvel Küçük Kagan tayin ettiği oğlu İnel geçti ise de
Kutlug'un oğlu Kül Tegin bir ihtilal yaparak,
onu ve bütün ailesini ortadan kaldırdı; sonra ağabeyi Bilge Şad'ı kagan olarak tahta geçirdi.
Kaynakça
Gök-Türkler I-II-III, 3 cilt bir arada 2. Baskı, sf: 359-360, Türk Tarih Kurumu Yayınları-2014,
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl