2- Kutlug'un Ortaya Çıkması
Çin kaynaklarında açık bir şekilde Doğu Gök-Türk Devletinin son hükümdarı
İl Kagan (Hsie-li)'ın ailesinden geldiği belirtilen [28],
Kutlug'un ayrıca Gök-Türk hanedanının mensup olduğu A-shih-na kabilesinin
soy adını taşıdığına işaret edilmiştir [29].
Kagan olmadan yani bağımsızlık mücadelesine başlamadan önce
650 yılında Çinlilerin tesis ettiği Yün-chung (diğer adı Ch'an-yü) askeri valisi
She-li-yüan-ying'in idaresi altında boy reisliği yapıyordu.
Dedesi ve babası tudunluk [30] (kendisinden önceki ataları)
makamlarında vazife almışlardı [31].
A-shih-na Fu-nien yukarıda bahsettiğimiz gibi
681 yılındaki mücadelesinin başarıya ulaşmaması sonucu Çinli kumandana teslim olmuş
sonra kendisiyle birlikte gelen elli dört reis ile şehrin doğu pazarında
idam edilmişlerdi [32].
Onun bu mağlubiyeti esnasında ve akabinde dağılan Gök-Türklerin çoğu
Ts'ung-ts'ai (Çogay-kızı) [33] dağına sığındılar.
Çin askeri güçlerinden uzakta bulunan bu dağda
kendi varlıklarını koruma imkanı bulmuşlardı.
Buradan Karakum kalesine (Hei-sha-ch'eng) [34] geçerek orada hakimiyetini tesis eden
Dokuz Oğuzların [35] sürülerini ve atlarını yağmaladıktan sonra
daha da kuvvetlenen Kutlug, kağanlığını kurduğunu ilan etti.
Onun kağanlığını ilan edişi,
II. Gök-Türk devletinin resmen kuruluşu ve bağımsızlığını kazanışının göstergesi idi [36].
Hemen yeni tesis ettiği devleti teşkilatlandırma yoluna gitti
ve kardeşi Mo-ch'o (Beg-çor)'yu [37] şad [38] tayin ederken,
Tuo-hsi-fu'ya da yabguluk [39] vazifesi verdi [40].
Kaynakça
Gök-Türkler I-II-III, 3 cilt bir arada 2. Baskı, sf: 334-335, Türk Tarih Kurumu Yayınları-2014,
Prof. Dr. Ahmet Taşağıl